متن‌شناسی نسخة خطّی آداب انشاء نوربخشی در بلاغت نثر و ترسّل عصر صفوی
نویسنده
چکیده مقاله:
نسخة خطّی آداب انشاء که بعضاً از آن با عنوان انشای عالم‌آرا یاد شده است، زاییدة ذهن نقّاد و طبع وقّاد یکی از مترسّلان، بلاغیّون و شعرای معاصر شاه طهماسب صفوی است که تا کنون در پردة خمول و گوشة انزوا باقی مانده است. آداب انشاء در شمار متون نظری و آموزشی ترسّل محسوب می‌شود. مؤلف در ساختاری دقیق و منسجم، در یک مقدّمه و سه بخش اصلی موسوم به لمعه و خاتمه، اهمّ مباحث نظری ترسّل را با رویکردی جدید و از منظر دانش بلاغت و بدیع بررسیده است. آنچه که از این کتاب در جمیع شش نسخة آن باقی مانده است، صرفاً فاتحة اثر و در برخی نسخ، بخش‌های آغازین لمعة اوّل است؛ بخش اصلی متن که مشتمل بر مطاوی انشاء و ترسّل است، در دست نیست. زاویة نظر نوربخشی در فاتحة آداب انشاء، هم در بین آثار ترسّل و انشاء و هم در میان آثار بلاغت فارسی، بی‌نظیر و کم‌سابقه است؛ چراکه اغلب متون آموزشیِ بدیع و بلاغت، نظم و شعر فارسی را مطمح نظر داشته‌اند؛ حال آنکه نوربخشی در درجة اوّل، عموماً از منظر نثر فارسی و در وهلة دوم، اختصاصاً از زاویة علم انشاء و با رویکردی آموزشی و نمونه‌وار به بررسی فنون ادبی موردنیاز دبیران و منشیان در نثر منشیانة فارسی پرداخته است. توجه به آراستن متن مکتوبات، بیشترین اهتمام نوربخشی و منشیان روزگار صفوی است. علاوه‌بر مقولة مذکور، شواهد منقول، اغلب منثور و برخی شواهد منظوم از زبان خود مؤلف، متخلّص به سیّد است. شایان ذکر است در آغاز اثر، مطاوی نظری علم انشاء، ویژگی‌های آن و خصایص منشیان موردبحث قرار گرفته است. نگارنده در مقالة حاضر کوشیده ضمن متن‌شناسی آداب انشاء و بیان فواید و مزایای این اثر ممتاز دورة صفوی از منظر محتوایی و ساختاری، در باب شرح احوال و آثار نوربخشی و سبک متن اثر حاضر بحث کند.
منابع مشابه
بلاغت نثر صوفیانۀ خطابی در تمهیدات عینالقضات*
بلاغت نثر صوفیانۀ خطابی در تمهیدات عینالقضات* مریم عرب[1] کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دکتر فاطمه مدرّسی استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه چکیده تمهیدات به مانند دیگر آثار عینالقضات متأثّر از مشرب و مشی عرفانی اوست و در عین تعلیمی بودن تجربیّات عارفانۀ او را بیان میدارد. از اینرو عین القضات در آن زبانی با اصطلاحات خاص پدید میآورد که به یاری آن بتواند مقاصد و اندیشههای عار...
متن کاملتحلیل مفاهیم اخلاق سیاسی در متون نثر عصر صفوی
ادبیات تعلیمی به عنوان یکی از گسترده ترین گونه های ادب فارسی، عرصه مضمون پردازی بزرگترین شعرا و نویسندگان اخلاق گرا در هر عصر و زمانی است. این گونه ادبی ابزاری است تا نویسنده و یا شاعر بتواند از طریق آن اهمّ مفاهیم مورد نظر خود را به مخاطبان انتقال دهد. این مفاهیم ممکن است تلقین کننده و آموزش دهنده عقایدی عامّ و همه پذیر باشند و یا ایدئولوژی و اعتقادی خاصّ را ترویج دهند. به هر طریق، آن چه مسلّم است...
طاعون در ایران عصر صفوی
پاسخ‌گویی به نیازهای طبی در هر جامعه‌ای در قالب نظام طبی آن جامعه عملی می‌گردد لذا پژوهش حاضر براساس این مسئله شکل‌گرفته است که رویکرد شناختی و رفتاری در مقابله با بیماری مسری طاعون در جامعه ایران عصر صفوی در چه فضایی از گفتمان طبی و بر اساس چه روش‌هایی صورت می‌گرفت و بروز آن چه مصائبی را به دنبال داشت؟ یافته‌های پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی-تحلیلی نشان می‌دهد که نظام طب ایران عصر صفوی در مواج...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 9 شماره 18
صفحات 39- 68
تاریخ انتشار 2019-02-20
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023